ՀՀ ՊՆ Մ.Մելքոնյանի անվան ռազմամարզական վարժարանը, ռազմամարզական հոսքի հանրակրթական գիշերօթիկ հաստատություն է, որն իրականացնում է ավագ դպրոցի պետական հանրակրթական ծրագրեր (10-րդ, 11-րդ և 12-րդ դասարաններ, համապատասխանաբար 1-ին, 2-րդ և 3-րդ կուրսեր): Վարժարանային կրթությունը նպատակ ունի հանրակրթական ծրագրերի, ռազմական գիտելիքների ու հմտությունների պարտադիր նվազագույնի ուսուցման և անհրաժեշտ ֆիզիկական պատրաստության միջոցով ապահովել սաների անհատականության ձևավորումը, նրանց նախապատրաստել ինքնուրույն կյանքի և ռազմաուսումնական հաստատություններ ընդունվելու, մասնագիտական ընտրության, քաղաքացիության և հայրենասիրության դաստիարակում: Վարժարանում սովորում են միայն արական սեռի պատանիներ: ՈՒսուցումն անվճար է: 

Ի սկզբանե լինելով ավագ դպրոց` վարժարանը, թերևս, այսօր ունի ավելի մեծ փորձ, քան հանրապետությունում առկա նորաստեղծ ավագ դպրոցները: Վարժարանն իր տեսակի մեջ եզակի է նաև որպես տարբերակված հոսքի ուսումնական հաստատություն ի տարբերություն մինչև օրս ստեղծված ընդհանուր հոսքի ուսումնական հաստատությունների: Ավագ դպրոցում երաշխավորված հոսքերի շարքում թերևս առավելություն է վարժարանի տարբերակված ուղղվածությունը` մասնագիտացման առումով: 

Վարժարանում դասավանդվում են հանրակրթական բոլոր առարկաները: Խորացված ուսումնասիրում են «Նախնական զինվորական պատրաստություն», «Ֆիզիկական պատրաստություն» և «Լեռնային պատրաստություն» առարկաները:

Ֆիզպատրաստությունը անցկացվում է Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում գործող ֆիզպատրաստության նորմերին և ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության կողմից հաստատված ծրագրերին համապատասխան, որի մեջ ներառվում է մարմնամարզություն, արգելքների հաղթահարում, ձեռնամարտ, արագընթաց տեղաշարժեր, համալիր պարապմունքներ: 

Ըստ օրվա կարգացուցակի` վարժարանում անց է կացվում 35 րոպե տևողությամբ առավոտյան մարմնամարզություն:  Այն նպատակ ունի` սիստեմատիկաբար մարզելու և վերկացից հետո օրգանիզմը առույգ վիճակի բերելու: Անցկացվում է երեք տարբերակով: Առաջին տարբերակում կատարվում է ընդհանուր զարգացնող վարժություններ, երկրորդում` արագընթաց տեղաշարժեր, երրորդում` համալիր մարզումներ: Կազմակերպող սպան խստագույնս հետևում է ճիշտ ժամանակին և ջերմաստիճանին համապատասխան համազգեստով անցկացվող առավոտյան մարմնամարզությանը: 

Ամեն ամսվա վերջին սաները հանձնում են ստուգարք` 100մ և 1000մ վազք և ձգում պտտաձողի վրա: Ամեն կիսամյակում փոխվում են նորմաների չափանիշները`  աստիճանաբար բարդանալով, ինչը մեզ թույլ է տալիս հասնել այն արդյունքին, որ վարժարանն ավարտող սաները տարբեր ռազմական ուսումնական հաստատություններ դիմելիս ֆիզիկական պատրաստության քննություններում ցուցաբերեն բարձր արդյունքներ: 

Վարժարանում կատարվում են տարբեր սպորտային միջոցառումներ, սպարտակիադներ, մրցույթներ` սեղանի թենիսից, փոխանցումավազքից, պարանի ձգումից, շախմատից, ֆուտբոլից և այլն: Շաբաթական երկու անգամ, ըստ օրվա կարգացուցակի, վարժարանում անց են կացվում սպորտմասսայական միջոցառումներ, որտեղ ներառվում են նաև տարբեր ռազմականացված մրցույթներ: 

Ֆիզիկական պատրաստության միջոցառումներն անցկացվում են խիստ հսկողության ներքո` պահպանելով անվտանգության կանոնները: Այդ իսկ նպատակով զորամասի ֆիզիկական պատրաստության պետի օգնությամբ ստորաբաժանումների սպաների հետ կազմակերպվում է հրահանգչամեթոդական պարապմունքներ: 

Սաները մասնակցում են նաև ամենամյա հանրապետական խճուղավազքի բաց առաջնությանը, որտեղ ունեցել ենք բազմաթիվ մրցանակակիրներ:  

Այս խնդիրների մեջ իր հաստատուն ու կարևորագույն տեղն ունի «Նախնական զինվորական պատրաստություն» առարկայի դասավանդումը: «Նախնական զինվորական պատրաստություն» առարկայի ու ռազմահայրենասիրական դաստիարակության նպատակն է պատրաստել Հայրենիքը պաշտպանելու ունակ, բազմակողմանի զարգացած պատանիներ: 

Մեծ ուշադրություն է դարձվում կրակային պատրաստության պարապմունքներին, որի նախապատրաստման և բարձր արդյունքներ ցուցաբերելու նպատակով ուսումնական գործընթացում կիրառվում է «Նշանակետ» վարժասարքը, որում առկա են ԱԿ-74 ինքնաձիգ և Դրագունովի դիպուկահար հրացան: Դրանց օգնությամբ սաները յուրացնում են հրաձգության վարժաձևերի էլեմենտները, ուսումնական տարվա ընթացքում վարժարանի հրաձգարանում անցկացվում են նաև հրաձգության առաջնություններ փոքր տրամաչափի ՏՕԶ-8 հրացանից և լավագույն արդյունքներ ցուցաբերող սաները մասնակցում են Երևանում անցկացվող ռազմականացված եռամարտի առաջնությանը` գրավելով բարձր մրցանակային տեղեր: Զորային հրաձգարանում պարբերաբար անցկացվում են նաև նախնական և ստուգողական վարժություններ մարտական փամփուշտներով, ինչի արդյունքում էլ մասնակցելով Ղրղզստանի Հանրապետությունում կայացած ՀԱՊԿ անդամ պետությունների ռազմամարզական երիտասարդական «Սոյուզ 2008 Իսիկ Կուլ» միջազգային ուսումնամարզական հավաքներին, վարժարանի սանն արժանացել է «Լավագույն դիպուկահար» կոչմանը` պարգևատրվելով պատվոգրով և մրցանակներով: 

Առանձնահատուկ կարևորություն է տրվում նաև շարային պատրաստությանն ու համազորային կանոնադրությունների իմացությանը: 

Շարքն է, որ կոփում է պատանու կամքը, կատարելագործում իր մարմնին տիրապետելու ունակությունը, զարգացնում նրա ուշադրությունը, հմտությունը և համախմբվածությունը: Շարքում գտնվելու փաստն արդեն իսկ սանին վարժեցնում է լինել կարգապահ և կազմակերպված: 
Մարտավարական պատրաստությունից սաները ծանոթանում են զինվորի գործողություններին մարտի ժամանակ, ինժեներական պատրաստությունից` ինժեներական կառույցների ու դիրքերի քողարկմանը, փորում են անհատական խրամատներ` պառկած, ծնկած և կանգնած դիրքերից կրակելու համար, ծանոթանում հակահետևակային և հակատանկային ականների նշանակությանը, բնութագրին, կառուցվածքին, տեղադրմանն ու վնասազերծմանը, ռազմական տեղագրությունից անցկացվում են գործնական պարապմունքներ հանձնարարված ազիմուտով: 

Ուսումնական տարվա սկզբում վարժարան ընդունված սաների ծնողները տալիս են իրենց գրավոր համաձայնությունը «Լեռնային  պատրաստություն» առարկայի գործնական և տեսական պարապմունքներին իրենց երեխաների մասնակցության վերաբերյալ, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ պարապմունքների ժամանակ ռիսկի գործոնը բավական մեծ է: Անվտանգության կանոնների պահպանման վերաբերյալ հրահանգավորում անցկացվում է յուրաքանչյուր պարապմունքից առաջ` ստորագրություններով: 

1-ին կուրսում տեսական և գործնական պարապմունքների ժամանակ սանը յուրացնում է առարկայի բովանդակությունը, նշանակությունը, ստանում լեռնագնացի ֆիզիկական, տեխնիկական և մարտավարական պատրաստություն: Ծանոթանում` ռազմական տուրիզմի ձևերին, ստանում` գիտելիքներ գույքի և հանդերձանքի, անվտանգության կանոնների պահպանման, արշավների ժամանակ առաջին բուժօգնության ապահովման մասին, կատարում` մարզական վերելք և վայրէջք: 2-րդ կուրսում կատարելագործում են ստացած գիտելիքները դաշտային պայմաններում, 3-րդ կուրսում հմտանում կատարալով բնական արգելքների, լեռնային գետերի հաղթահարում, մարզական վերելք և վայրէջք: 

Զինվելով անհրաժեշտ լեռնային պատրստության գիտելիքներով, շարժողական կարողություններով, հմտություններով և այլ ունակություններով` սանը ոչ միայն կարող է արագ և ճիշտ կողմնորոշվել, այլև հետագա զինվորական ծառայության ընթացքում, պատերազմական ժամանակ առաջադրանք կատարելիս դժվարությունները հեշտությամբ հաղթահարել, ստացած գիտելիքները կիրառել և դուրս գալ բարդ իրավիճակներից: 

Վարժարանի սաները մշտապես մասնակցում են հանրապետությունում անցկացվող առարկայական մրցումների և օլիմպիադաների: Այսպես. սաներից երկուսը Աշոտ Սարգսի Գալյանը և Վարդան Վահանի Սարգսյանը 2009թ. հունվարի 23-ին, մասնակցելով Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության կողմից կլազմակերպված, արդեն ավանդական դարձած, բանակի տոնին նվիրված մրցույթին պատմություն առարկայից, որին մասնակցում էին ՀՀ ԲՈՒՀ-երի ուսանողներ և այլ կրթօջխների սաներ գրավեցին առաջին տեղերը` խրախուսվելով «Գարեգին Նժդեհ» կրթաթոշակով:  
Վարժարանի ուսուցիչները փորձառու են, ունեն համապատասխան որակավորում: Ուսումնական գործընթացը, որը բաղկացած է դասաժամերից և ինքնապատրաստության դասաժամերից, իրականացվում է համապատասխան ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության ուսումնական   տարվա   ուսումնական   պլանի   և   ՀՀ կառավարության որոշումների ու այլ իրավական ակտերի: 

Ուսումնական պարապմունքները վարժարանում սկսվում են սեպտեմբերի 01-ին, ավարտվում մայիսի վերջին` ապահովելով 34 ուսումնական շաբաթ: ՈՒսումնական շաբաթը վեցօրյա տևողությամբ է: Վարժարանում գործում է 10-միավորային համակարգ: Գիտելիքների ստուգումների, ավարտական և պետական ավարտական քննությունների ժամանակ կիրառվող գնահատման համակարգերը բերվում են 10 կամ 20-միավորային գրանցման: 

Ուսումնական տարին բաժանվում է կիսամյակների, պայմանականորեն գործում է նաև քառորդային գնահատման կարգը առաջադիմության վերահսկման և ծնողական ժողովների ժամանակ (որոնք հրավիրվում են քառորդն ամփոփվելիս) ծնողների ուշադրությունը գրավելու համար, ապա կիսամյակային գնահատականների միջոցով ամփոփվում է տարեկան գնահատականները: Դասի տևողությունը 45 րոպե է: Վեցերորդ դասաժամի ավարտից հետո ժամը 14.00-ից մինչև 15.00-ն սաներին տրվում է Ճաշելու և հանգստի համար ժամանակ, որից հետո ժամը 15.00-ից հետո սկսվում է ինքնապատրաստության դասաժամերը, որի տևողությունը 30 րոպե է: Ի տարբերություն մյուս հանրակրթական գիշերօթիկ դպրոցների, որտեղ ևս իրականացվում է  ինքնապատրաստության դասաժամ, վարժարանն ունի մի կարևոր առավելություն ևս. եթե այլ դպրոցներում ինքնապատրաստության դասաժամերն իրականացվում են դաստիարակի կողմից, որը, չլինելով համապատասխան առարկայական մասնագետ, ընդամենը հսկիչի դեր է կատարում, ապա վարժարանում այդ ժամերին առարկայական ուսուցիչն ինքն է անցկացնում դասաժամը և օգնում սաներին դասերը պատրաստելիս: Այս ժամերին սաներն ավելի անկաշկանդ են և ակտիվ: ՈՒսուցիչը հնարավորություն է ունենում բացահայտել, թե որտեղ է թերանում սանը: 

Ուսումնական տարվա ընթացքում սաներին տրվում են արձակուրդներ աշնանային` հոկտեմբերի վերջին մեկ շաբաթ, ձմեռային` դեկտեմբերի 25-ին երկու շաբաթ, գարնանային` մարտի վերջին մեկ շաբաթ և ամառային` մայիսի վերջին երեք ամիս տևողությամբ: 

Համաձայն վարժարանի կանոնադրության` 1-ին կուրսի սաները ուսումնական տարին ավարտելուց հետո, երկու շաբաթով մեկնում են ճամբարային հավաքների` գործնական պարապմունքներ կատարելու նպատակով: Անցկացվում են պարապմունքներ կրակային, մարտավարական, ինժեներական,  լեռնային, ռազմաբժշկական և ֆիզիկական պատրաստություններից, ռազմական տեղագրությունից: Հավաքներից հետո իրակացնելով բազմօրյա արշավներ` սաները ոտքով վերադառնում են վարժարան: 

Ուսումնական տարվա ավարտին` համաձայն ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության կողմից հաստատված ուսումնական տարվա ավարտական և փոխադրական քննությունների կազմակերպման աշխատակարգի, մայիս-հունիս ամիսներին սաները հանձնում են միասնական և պետական ավարտական քննություններ «Ֆիզպատրաստություն», «Բնագիտություն», «Հայոց լեզու և գրականություն», «Մաթեմատիկա», «Օտար լեզու» և «Հայոց պատմություն» առարկաներից, որոնք կազմակերպվում և անցկացվում են կենտրոնացված կարգով` միասնական քննությունների դեպքում` քննական կենտրոնում, ավարտականը` տեղում, գնահատման և թեստավորման կենտրոնի կողմից կազմած թեստերով: 

ՀՀ ՊՆ Մ.Մելքոնյանի անվան ռազմամարզական վարժարանն այսօր նոր կրթական բարեփոխումներին համահունչ կատարում է իր առջև դրված խնդիրները` պատանեկության տարիքից սերմանելով բարձր կարգապահություն, հայրենասիրություն և այլ արժեքներ, պատրաստում է վաղվա քաղաքացուն` իր անհատականությամբ և որակներով: